هر ماده شیمیایی صد در صد خالص نبوده و ناخالصی دارد. سود پرک نیز به عنون یک ماده شیمیایی حاوی ناخالصی است. سود پرک یکی از مواد بسیار کاربرد در صنایع مختلف است. به علت کاربرد صنعتی، انجام صحیح آزمون تعیین درصد خلوص سود پرک اهمیت زیادی دارد.
سود پرک
سود پرک یا همان هیدروکسید سدیم ماده‌ای جامد و سفید رنگ با دمای ذوب 1388 درجه سانتی‌گراد و چگالی 2/13 گرم بر سانتی متر مکعب می‌باشد. این ماده معمولا با خلوص ۹۸% یا ۹۹% تولید شده و مصرف می شود. سود پرک از جمله بازهای قوی است که اگر با پوست و یا چشم در تماس باشد، باعث خوردگی و سوزش شدید در این نواحی می شود. این ماده در حالت جامد رطوبت گیر خوبی است و می‌تواند رطوبت موجود در محیط را جذب کند. این عمل جذب رطوبت منجر به افت کیفیت و کاهش خلوص سود پرک می شود.
سود پرک برای تولید انواع مواد شیمیایی، شوینده‌ها، مواد بهداشتی، دارویی، خودروسازی، تولید پنبه و الیاف کاربرد دارد. با توجه به ویژگی های این ماده و اهمیت خلوص آن باید آزمون تعیین درصد خلوص سود پرک انجام شود و میزان خلوص آن تعیین شود. درصد خلوص سود پرک، مقدار گرم این ماده خالص در 100 گرم ماده ناخالص است.
انجام تست تعیین درصد خلوص سود پرک به روش تیتراسیون
تعیین درصد خلوص سود پرک به وسیله روش تیتراسیون صورت می گیرد. تیتراسیون یک فرایند شیمیایی است که در آن دو ماده باهم واکنش می دهند و با استفاده از غلظت ماده معلوم، اندازه‌گیری خلوص ماده شیمیایی مجهول امکان پذیر می شود. مبنای تعیین نمودن خلوص میزان حجم مصرفی از ماده معلوم است. تیتراسیونی که برای تعیین درصد خلوص سود پرک استفاده می شود، تیتراسیون اسید و باز است.
وسایل مورد نیاز برای آزمایش
برای انجام آزمایش تیتراسیون، به وسایلی از جمله بورت، پیپت مدرج، فنل فتالین، ارلن مایر، پایه نگهدارنده، سدیم هیدروکسید یا سود پرک و هیدروکلریک اسید با مولاریته 0.1 نیاز است.
روش انجام آزمایش جهت تعیین درصد خلوص سود پرک
برای انجام آزمایش ابتدا 5 گرم از سود پرک را وزن کرده و سپس با آب دیونیزه یا آب مقطر به حجم 1 لیتر رسانده می شود. با استفاده از پیپت مدرج به میزان 10 میلی‌لیتر از محلول تهیه نموده برداشته شده و سپس به درون ارلن مایر منتقل می شود. اسید کلریدریک با مولاریته 0.1% با آب دیونیزه یا آب مقطر به حجم 1 لیتر رسانده می شود و به خوبی سیستم همگن می شود. سپس محلول به درون بورت منتقل می شود. باید معرف نیز به محلول سود اضافه شود. برای این منظور دو یا سه قطره از فنل فتالئین درون ارلن مایر که محلول سود پرک در آن قرار دارد، ریخته می شود.
برای انجام تیتراسیون به وسیله شیر کنترل بورت، محلول اسید کلریدریک که درون بورت قرار دارد، کم‌کم به محلول سود پرک اضافه می شود و هنگام افزودن این اسید ارلن مایر باید خوب تکان داده شود. فرایند اضافه‌کردن اسید به محلول سود پرک را تا زمانی ادامه می دهیم که رنگ محلول به صورتی روشن تغییر پیدا کند. پس از بستن شیر بورت، عدد موجود روی بورت خوانده می شود. به منظور افزایش دقت آزمایش انجام این تست در 3 مرحله انجام شود و در انتها از سه حجم بدست آمده میانگین گرفته شود.
فرمول تعیین درصد خلوص سود پرک
بعد از انجام آزمایش و به دست آوردن حجم مصرفی از اسید مورد نظر، به کمک فرمول‌هایی می‌توان خلوص سود پرک را به دست آورد. برای تعیین درصد خلوص مراحل زیر دنبال می شود.
- مول مصرفی برای اسید کلریدریک = میزان حجم به‌دست‌آمده از بورت × غلظت هیدروکلریک اسید 0.1 مولاریته
- چون ضریب استوکیومتری برای مواد در این فرایند یک‌به‌یک است، مول سود پرک با مول هیدروکلریک اسید برابر خواهد بود.
- جرم سود خالص برابر است با حاصل ضرب مول سود در جرم مولی آن. از تقسیم این جرم بر جرم اولیه از سود پرک درصد خلوص سود پرک بدست می آید.
نتیجه‌گیری
برای تعیین درصد خلوص سود پرک، می‌توان از آزمایش تیتراسیون استفاده کرد. این روش روش مناسب و دقیق و در دسترس است که قبل از استفاده از سود پرک، این آزمایش روی آن انجام می گیرد.
